Câu 1 trang 62 SGK Vật lí 8

Chuyển động cơ học là gì? Cho hai ví dụ.

Chuyển động cơ học là sự thay đổi vị trí của vật này so với vật khác (được chọn làm vật mốc).

HS nêu hai ví dụ về chuyển động cơ học.

Câu 2 trang 62 SGK Vật lí 8

Nêu một ví dụ chứng tỏ một vật có thể chuyển động so với vật này, nhưng đứng yên với vật khác.

Ví dụ:

Hành khách ngồi trên xe ô tô đang chạy, nên hành khách chuyển động so với cây bên đường nhưng lại đứng yên so với ô tô.

Câu 3 trang 62 SGK Vật lí 8

Độ lớn của vận tốc đặc trưng cho tính chất nào của chuyển động? Công thức tính vận tốc? Đơn vị tính vận tốc?

- Độ lớn của vận tốc đặc trưng cho tính chất nhanh, chậm của chuyển động.

- Công thức tính vận tốc là v = s/t.

- Đơn vị vận tốc là m/s, km/h, cm/s

Câu 4 trang 62 SGK Vật lí 8

Chuyển động không đều là gì? Viết công thức tính vận tốc trung bình của chuyển động không đều.

-Chuyển động không đều là chuyển động mà độ lớn của vận tốc thay đổi theo thời gian.

- Công thức tính vận tốc trung bình: 

                   V_tb = s/t

Câu 5 trang 62 SGK Vật lí 8

Lực có tác dụng như thế nào đối với vận tốc. Nêu ví dụ minh họa.

- Lực có tác dụng làm thay đổi vận tốc của chuyển động. Học sinh nêu 2 ví dụ minh họa:

+ Xe đạp đang chuyển động, gặp bãi cát bị giảm tốc độ do lực cản của cát.

+ Viên gạch thả rơi. Vận tốc của viên gạch tăng do sức hút của Trái Đất tác dụng lên nó.

Câu 6 trang 62 SGK Vật lí 8

Nêu các yếu tố của lực và cách biểu diễn lực bằng vecto.

- Các yếu tố của lực: điểm đặt lực, phương và chiều của lực, độ lớn của lực

- Cách biểu diễn lực bằng vec to. Dùng 1 mũi tên có:

+ Gốc là điểm mà lực tác dụng lên vật

+ Phương và chiều là phương, chiều của lực

+ Độ dài biểu diễn độ lớn của lực theo một tỉ lệ xích cho trước.

Câu 7 trang 62 SGK Vật lí 8

Thế nào là hai lực cân bằng? Một vật chịu tác dụng của các vật cân bằng sẽ thế nào khi: vật đang đứng yên, vật đang chuyển động?

Hai lực cân bằng là hai lực tác dụng lên cùng một vật có cùng phương, ngược chiều và cùng độ lớn. Vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng sẽ:

a. Đứng yên khi vật đang đứng yên

b. Chuyển động thẳng đều khi vật đang chuyển động

Câu 8 trang 62 SGK Vật lí 8

Lực ma sát xuất hiện khi nào? Nêu hai ví dụ về lực ma sát.

Hướng dẫn làm bài:

Lực ma sát xuất hiện khi vật chuyển động trên một vật khác:

- Lực ma sát phụ thuộc vào tính chất của mặt tiếp xúc. Độ lớn của lực ma sát càng giảm khi mặt tiếp xúc giữa hai vật càng nhẵn

Ví dụ: Ma sát giữa 2 viên sỏi sẽ tạo ra lửa; ma sát lốp xe với mặt đường khiến lốp xe bị mòn

Câu 9 trang 62 SGK Vật lí 8

Nêu hai ví dụ chứng tỏ vật có quán tính.

Hai ví dụ chứng tỏ vật có quán tính: Tùy theo từng học sinh.

- Khi xe đột ngột chuyển động, hành khách ngả người về phía sau.

- Người đang chạy vướng phải dây chắn thì ngã nhào về phía trước.

Câu 10 trang 62 SGK Vật lí 8

Tác dụng của áp lực phụ thuộc những yếu tố nào? Công thức tính áp suất. Đơn vị tính áp suất.

Tác dụng của áp lực phụ thuộc vào hai yếu tố: Độ lớn của lực tác dụng lên vật và diện tích bề mặt tiếp xúc với vật.

- Công thức tính áp suất p = F/S ( F độ lớn của lực, S diện tích mặt tiếp xúc)

Đơn vị áp suất: 1 Pa = 1 N/m²

Câu 11 trang 62 SGK Vật lí 8

Một vật nhúng vào trong chất lỏng chịu tác dụng của một lực đẩy có phương, chiều và độ lớn như thế nào?

Một vật nhúng vào trong chất lỏng chịu tác dụng của lực đẩy Ác-si-mét có:

- Điểm đặt trên vật

- Phương thẳng đứng, chiều từ dưới lên

- Độ lớn bằng trọng lượng khối bị vật chiếm chỗ.

F = Vd ( V thể tích khối chất lỏng bị vật chiếm chỗ, d trọng lượng riêng của chất lỏng)

Câu 12 trang 62 SGK Vật lí 8

Điều kiện để một vật chìm xuống, nổi lên, lơ lửng trong chất lỏng.

Điều kiện để một vật nhúng trong chất lỏng bị: 

- Chìm xuống khi trọng lượng của vật lớn hơn lực đẩy Ác-si-mét, hay trọng lượng riêng của vật lớn hơn tọng lượng riêng của chất lỏng (P> F_A hay d1>d2), với d1 là trọng lượng riêng của vật, d2 là trọng lượng riêng của chất lỏng.

- Cân bằng "lơ lửng" khi trọng lượng của vật cân bằng với lực đẩy Ác-si-mét, hay trọng lượng riêng của vật bằng trọng lượng riêng của chất lỏng.

P = F_A hay d1>d2.

- Nổi lên trên bề mặt chất lỏng khi trọng lượng riêng của vật nhỏ so với trọng lượng riêng của chất lỏng (d1>d2)

Câu 13 trang 62 SGK Vật lí 8

Trong khoa học thì thuật ngữ công cơ học chỉ dùng trong trường hợp nào?

Công thức học được sinh ra khi có lực tác dụng lên vật đó làm vật chuyển đổi.

Câu 14 trang 62 SGK Vật lí 8

Viết biểu thức tính công cơ học, giải thích rõ từng đại lượng trong biểu thức tính công. Đơn vị công.

Viết biểu thức tính công cơ học: A = F.s (F là độ lớn lực tác dụng, s là độ dài quãng đường chuyển động theo phương của lực).

Đơn vị công là Jun (J), 1J = 1 N.1m

Câu 15 trang 63 SGK Vật lí 8

Phát biểu định luật về công.

Định luật về công: Không có một máy cơ đơn giản nào cho ta lợi về công. Được lợi bao nhiêu về lực thì thiệt bấy nhiêu lần về đường đi và ngược lại.

Câu 16 trang 63 SGK Vật lí 8

Công suất cho ta biết điều gì?

Công suất cho ta biết khả năng thực hiện công của một người hoặc một máy trong cùng một đơn vị thời gian (trong 1 giây)

P = A/t (P công suất, A thực hiện công, t là thời gian thực hiện công)

Công suất của chiếc quạt là 35w nghĩa là trong 1s quạt thực hiện công bằng 35J. 

Câu 17 trang 63 SGK Vật lí 8

Thế nào là sự bảo toàn cơ năng. Nêu ba ví dụ về sự chuyển hóa từ dạng cơ năng này sang dạng cơ năng khác.

Sự bảo toàn cơ năng: Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hóa lẫn nhau, nhưng cơ năng được bảo toàn.

Ví dụ:
- Nước rơi từ đỉnh thác xuống chân thác thì có sự chuyển hóa từ thế năng của khối nước sang động năng của dòng nước.

- Viên đạn ra khỏi nòng súng có động năng, khi chuyển động lên cao vận tốc giảm dần, động năng giảm. Cho tới khi lên cao nhất (v = 0) thì động năng chuyển hóa hoàn toàn bằng thế năng.

Bài tập vận dụng trang 63 SGK Vật lí 8

Khoanh tròn chữ cái đứng trước phương án trả lời mà em cho là đúng.

1. Hai lực được gọi là cân bằng khi:

D. cùng đặt lên 1 vật, cùng độ lớn, phương nằm trên cùng một đường thẳng, chiều ngược nhau.

2. Xe ô tô đang chuyển động đột ngột dừng lại. Hàng khách trong xe bị:

D. xô người về phía trước

3. Một đoàn xe mô tô chuyển động cùng chiều, cùng vận tốc đi ngang qua motoo tô đỗ bên đường. Ý kiến nhận xét nào sau đây là đúng:

B. Các mô tô đang đứng yên đối với nhau.

4. Một thỏi hình trụ, một bằng nhôm, một bằng đồng khi được treo vào hai đầu cân đòn thì đòn cân cân bằng. Khi nhúng ngập cả hai vào nước thì đòn cân sẽ như thế nào?

A. Nghiêng về bên phải.

5. Để chuyển một vật nặng lên cao, người ta dùng nhiều cách. Liệu có cách nào cho ta lợi về công? Câu trả lời nào đúng?

D. Không có cách nào cho ta lợi về công

6. Một vật được ném lên cao theo phương thẳng đứng. Khi nào vật vừa có thế năng, vừa có động năng?

D. Cả khi vật đang đi lên và vật đang rơi xuống

Trả lời câu hỏi trang 64 SGK Vật lí 8

1. Ngồi trong xe ô tô đang chạy, ta thấy hai hàng cây bên đường chuyển động theo chiều ngược lại. Giải thích hiện tượng này.

- Hai hàng cây bên đường chuyển động theo chiều ngược lại vì nếu chọn ô tô làm mốc thì cây sẽ chuyển động tương đối so với ô tô và người.

2. Vì sao khi mở nắp chai bị vặn chặt, người ta phải lót tay bằng vải hay cao su?

Lót tay bằng vải hay cao su sẽ tăng lực ma sát lên nút chai. Lực ma sát này sẽ giúp dẽ xoay nút chai ra khỏi miệng chai.

3. Các hành khách đang ngồi trên xe ô tô bỗng thấy mình bị nghiêng người sang trái. Hỏi lúc đó xe đang được lái sang phía nào?

Khi xe đang chuyển động thẳng, đột ngột lái xe quành xe sang phải, người hành khách trên xe còn quán tính cũ chưa kịp đổi hướng cùng xe nên bị nghiêng sang bên trái.

4. Tìm một ví dụ chứng tỏ tác dụng của áp suất phụ thuộc vào độ lớn của áp lực và điện tích bị ép.

Muốn cắt, thái một vật cần dùng dao sắc, lưỡi mỏng đồng thời ấn mạnh lên dao để tăng áp suất lên các điểm cắt của vật. Trong trường hợp này, vừa tăng áp lực lại vừa giảm diện tích mặt tiếp xúc với vật bị cắt nên áp suất tại điểm cắt là rất lớn. Vật dễ bị cắt hơn.

5. Khi vật nổi trên mặt chất lỏng thì lực đẩy Ác-si-mét được tính như thế nào?

Khi vật nổi trên mặt chất lỏng thì lực đẩy Ác-si-mét được tính bằng trọng lượng của vật đó.

F_A = P_vật = V.d ( V là thể tịisch của vật, d là trọng lượng riêng của vật)

6. Các trường hợp sau có công cơ học

a) Cậu bé trèo cây

d) Nước chảy xuống từ đập chắc nước

Bài 1 trang 65 sgk vật lí 8

1. Một người đi xe đạp xuống một cái dốc dài 100m hết 25s. Xuống hết dốc, xe làm tiếp đoạn đường dài 50m trong 20s rồi mới dừng hẳn. Tính vận tốc trung bình của người đi xe trên mỗi đoạn đường và trên cả quãng đường.

Hướng dẫn giải:

V_tb1 = $\frac{s_1}{t_1}$ = $\frac{100}{25}$ = 4 m/s.

V_tb2 = $\frac{s_2}{t_2}$ = $\frac{50}{20}$ = 2,5m/s

V_tb = $\frac{s_1+s_2}{t_1+t_2}$ = $\frac{150}{45}$ = 3,33m/s.

Bài 2 trang 65 sgk vật lí 8

2. Một người có khối lượng 45kg. Diện tích tiếp xúc mỗi bàn chân là 150cm². Tính áp suất người đó tác dụng lên mặt đất khi:

a) Đứng cả hai chân

b) Co một chân

Hướng dẫn giải:

a) Khi đứng cả hai chân : p₁ = $\frac{P}{S}=\frac{45.10}{{\mathrm{2.150.10}}^{-4}}$ N/m²= 1,5.10⁴Pa

b) Khi co một chân: vì diện tích tiếp xúc giảm $\frac{1}{2}$ lần nên áp suất tăng 2 lần.

P₂ = 2p₁ = 2. 1,5.10⁴  = 3.10⁴ Pa

Bài 3 trang 65 sgk Vật lý 8

3. M và N là hai vật giống hệt nhau được thả vào hai chất lỏng khác nhau có trọng lượng riêng d₁ và d₂

a) So sánh lưc đẩy Ác – si – mét tác dụng lên M và N.

b) Trọng lượng riêng của chất lỏng nào lớn hơn?

Hướng dẫn giải:

a) Hai vật M và N đứng cân bằng trong chất lỏng 1 và 2 (hình 18.1), tác dụng lên vật M có trọng lượng p_M, lực đẩy Ác- si – mét F_AM; lên vật N có p_N, p_M. các cặp lực này cân bằng nên p_M  = F_AM, p_N  = F_{AN  ->} F_AM  = F_AN 

b) Vì phần thể tích của vật M ngập trong chất lỏng 1 nhiều hơn phần thể tích của vật N ngập trong chất lỏng 2 nên  V_1M > V_2N.

Mà FAM = V_1M. d₁ và FAN = V_2N . d₂ với FAM = FAN

Suy ra: d₁ > d₂

Vậy chất lỏng d₂ có trọng lượng riêng lớn hơn chất lỏng d₁

Bài 4 trang 65 sgk vật lí 8

4. Hãy tính công mà em thực hiện được khi đi đều tử tầng một lên tầng hai của ngôi trường em (em tự cho các dữ kiện cần thiết).

Hướng dẫn giải:

A = F_n.h trong đó F_n = P_người, h là chiều cao từ sàn tầng 2 xuống sàn tầng 1, F_n là lực nâng người lên.

Bài 5 trang 65 sgk vật lí 8

5. Một lực sĩ cử tạ nâng quả tạ khối lượng 125 kg lên cao 70cm trong thời gian 0,3 giây. Trong trường hợp này lực sĩ đã hoạt động với công suất bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

P = $\frac{A}{t}$ = $\frac{m.10.h}{t}=\frac{\mathrm{125.10.0},7}{0,3}$ =2916,7 W